INTERVIEW: Prof. Wim Willems: ‘Geef de Polen een gezicht’ als antwoord op negatieve beeldvorming

12.03.2011

Malgorzata Bos-Karczewska van Polonia.nl in gesprek met

prof. Wim Willems –
hoogleraar moderne sociale geschiedenis aan de Universiteit Leiden/ Campus Den Haag, Center for Modern Urban Studies

Malgorzata Bos-Karczewska: U analyseert al 30 jaar migranten in een historische context. Waar put u uw inspiratie uit?

Wim Willems: Ik ben zeer geboeid door mensen en hun verhalen, hun alledaagse leven. Maar door mijn eigen geschiedenis – ik kom zelf uit een Haags arbeidersgezin – ben ik in twee dingen geïnteresseerd. Om te beginnen het uitsluitingmechanisme van de samenleving, dat mensen buitensluit op grond van afkomst, taal of hoe ze eruit zien. Hoe komt dat, hoe werkt dat en wat kan je daaraan doen?

En ten tweede door het overlevingsmechanisme van migranten. Ik wil weten hoe het mogelijk is dat zo veel mensen zoals ikzelf het redden. Veel migranten zijn overlevingskunstenaars, die het beste van beide werelden moeten maken. Het zijn de sterkten, de moedigen, de getalenteerden die emigreren en die het redden.

U hebt boeken over Indische Nederlanders, Molukkers en Chinezen in Nederland op uw naam staan. Waarom waagt u zich aan Polen?
Ik weet niets over Polen, ik ken de Poolse geschiedenis niet, heb geen Poolse collega’s. Ik zie wel veel Polen hier lang werken. Tegelijkertijd merk ik dat er in de kranten negatieve beeldvorming ontstaat, met o.a. geluiden van de wethouders van deze stad Den Haag over Polen. Het leek het alsof Polen alleen dronkaards zijn, auto-ongelukken veroorzaken en dreigen dakloos te worden.

Ik ben historicus en historici schrijven meestal over gebeurtenissen van 100-200 jaar geleden. Ik kan nog 20 jaar wachten, nee ik wil nu iets doen.

Ik wil het normale alledaagse leven van Polen vastleggen, hoe ze werken, wonen en hoe de contacten tussen Polen en Nederlanders zijn. Je zult zien dat er altijd integratie is ontstaan tussen Polen en Nederlanders. De foto’s maken dat zichtbaar. Nu zie je alleen foto’s van ontsporingen van Polen in de kranten. Dat is één beeld. Ik wil een ander beeld laten zien.

U spreekt van urgentie. Wat gaat er dan mis met Polen in Nederland?
Ik zie het begin van een uitsluitingproces van Polen in Nederland. Je kunt wachten totdat het uit elkaar spat. Dat is hetzelfde mechanisme als bij andere migrantengroepen. Eerst waren er vooroordelen over Indische Nederlanders. Toen kwamen Surinamers, die de negatieve beeldvorming van Indische mensen hebben overgenomen. Later kwamen er Turken en Marokkanen.

De schijnwerper verplaatst zich steeds van de ene naar de andere groep. Marokkanen mogen blij zijn met de Polen, de focus verplaatst zich van hen naar Polen. Die zijn nu de nieuwe boosdoeners die de maatschappij ontwrichten, die straks met honderd duizenden komen,samen met ook Roemenen en Bulgaren. Over 50 jaar zijn het de Chinezen. De nieuwsten andere zijn de zondebokken.

Hoe lang duurt een dergelijke periode van zondebokken zijn?
Een hele generatie, ongeveer 20 jaar.

Wat kun je daaraan doen?
In de loop der jaren zie ik dat migrantengroepen zich gaan verenigen, zich organiseren. Hun schrijvers, columnisten, politici gaan vechten, opkomen voor belangen. Polen moeten ook vuist maken, laten zien dat ze niet alleen om te werken komen maar dat ze ook burgers van dit land zijn. Ze moeten laten zien, wie ze zijn. Via vakbonden, politiek, bestuur hun stem laten horen. Anders gaat het lange tijd niet goed.

Polen hebben twee voordelen ten opzichte van andere migrantengroepen: ze zijn hoog opgeleid en er zijn veel vrouwen getrouwd met Nederlandse mannen. Zij verschaffen toegang tot de Nederlandse maatschappij.

Uw antwoord hierop is het project “Geef de Polen een gezicht”.
Ik wil de continuïteit van de Poolse aanwezigheid in Nederland laten zien. Polen die na 2004 zijn gekomen zijn niet de eerste Polen in Nederland. Begin 20e eeuw werkten al Polen in de mijnen van Limburg. Polen hebben meegeholpen Nederland te bervrijden in 1944. In de jaren tachtig kwamen za als politieke vluchtelingen van Solidarnosc.

Archiefmateriaal is er niet. We gaan moderne techniek en sociale media gebruiken. We vragen mensen om op zoek te gaan naar Poolse sporen. Dan gaat het om documenten, brieven van oude generaties, foto’s van Polen aan het werk, aan het eten, in het dagelijks leven. Het verzoek is die te scannen en zelf op website Vijf eeuwenmigranten.nl en op Flickr te zetten. Op deze manier ontstaat er een historisch beeld van migranten met hedendaagse relevantie.

Wat doet u met al die foto’s?
Voor mij staat drie dingen voorop: een mooie fotocollectie, een boek en twee of drie tentoonstellingen. Een mooi boek, liefst in twee talen, over Polen met hun verhalen en foto’s. Hiermee wordt rijkdom van Poolse geschiedenis in dit land zichtbaar. We willen mensen prikkelen zodat er documentaires op radio en televisie komen.

U bent een geëngageerde hoogleraar.
Als wetenschapper behoor ik afstand te nemen, maar ik wil nu een actie ondernemen – samen met Poolse organisaties in Nederland, de Poolse ambassade, met Polen en Nederlanders om tegengewicht te bieden aan een vrij sterke negatieve beeldvorming in de Nederlandse media.

Wat is uw droom?
Dat er tientallen artikelen in alle Nederlandse kranten over Polen in dit land verschijnen, dat we zo veel materiaal leveren dat ze er niet om heen kunnen. Een genuanceerd beeld van Polen scheppen is mijn streven.

WYWIAD: Prof. Wim Willems – Akcja „Pokażmy oblicze Polaków” w odpowiedzi na negatywny wizerunek medialny

LINKS